Ανοιχτές αντιθέσεις και ασφυκτικές ιμπεριαλιστικές πιέσεις

ΣΥΡΙΑ - ΣΥΝΟΔΟΣ ΑΝΤΙΚΑΘΕΣΤΩΤΙΚΩΝ

Σε κλίμα έντασης εξελίχθηκε, όλη τη βδομάδα που μας πέρασε, στη Ντόχα του Κατάρ η σύνοδος συριακών αντικαθεστωτικών οργανώσεων που αυτή τη φορά, σε αντίθεση με τις προηγούμενες, δε χαρακτηρίστηκε από τα χαμόγελα και τα φιλικά «χτυπήματα» στην πλάτη ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τις, φιλικά προσκείμενες, σε αυτούς συριακές οργανώσεις. Την ίδια στιγμή σε πλήρη ετοιμότητα έχει τεθεί η αμερικανοΝΑΤΟική βάση της Σούδας όπου έχουν καταφθάσει πολλά αεροπλάνα για ειδικές επιχειρήσεις (όπως αποκάλυψε ο «Ριζοσπάστης») ενώ στρατιωτικές δυνάμεις συσσωρεύονται σε όλη την περιοχή.

Το πλαίσιο ασφυκτικών πιέσεων εντός του οποίου κυλά, μέχρι την ώρα που γράφονται οι γραμμές αυτές, η σύνοδος είχε εξαρχής τεθεί σαφώς από την Αμερικανίδα υπουργό Εξωτερικών.

Η Χίλαρι Κλίντον μίλησε, χωρίς προσχήματα, περί επείγουσας αναγκαιότητας σύστασης μιας ευρείας οργάνωσης - ομπρέλας στους κόλπους της οποίας θα πρέπει να ενταχθούν εκπρόσωποι όλων των εθνοτικών και θρησκευτικών κοινοτήτων της Συρίας αλλά και όλων των οργανώσεων, εντός και εκτός χώρας, που αυτοπροσδιορίζονται ως αντικαθεστωτικές. Μάλιστα, στηλίτευσε, για πρώτη φορά, τόσο ανοιχτά το «Εθνικό Συριακό Συμβούλιο», την οργάνωση που στήθηκε με ραχοκοκκαλιά τους ισλαμιστές «Αδελφούς Μουσουλμάνους» και με την άμεση παρέμβαση της Τουρκίας αλλά και την συναίνεση της Ουάσιγκτον, ότι δεν είναι «αρκετά αντιπροσωπευτικό» και ότι «δεν εκφράζει ικανοποιητικά όσους μάχονται στο εσωτερικό της Συρίας».

Την ξεκάθαρη τοποθέτηση της Κλίντον ήρθε να συμπληρώσει στα μέσα της βδομάδας η ωμότατη παρέμβαση του Βρετανού πρωθυπουργού Κάμερον, ο οποίος δήλωσε ότι το πρώτο πράγμα που θα συζητήσει με τον επανεκλεγέντα Αμερικανό Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, είναι «το πώς θα διαμορφώσουν τη συριακή αντιπολίτευση». Και ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ουίλλιαμ Χέιγκ, έσπευσε να προσθέσει ότι το Λονδίνο επιδιώκει να συσταθεί το γρηγορότερο δυνατό αυτή η οργάνωση - ομπρέλα που ανέφερε η Κλίντον προκειμένου να συζητηθεί εκ νέου, σε νέες βάσεις, η προοπτική άμεσου εξοπλισμού των αντικαθεστωτικών.

Οξυνση των ανταγωνισμών

Θα ήταν αφελές να μην εντάξει κανείς τη «στροφή» της Ουάσιγκτον ως προς το Εθνικό Συριακό Συμβούλιο και την ωμή παρέμβαση της Βρετανίας στην όξυνση των ενδο-ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και μεταξύ «φίλιων δυνάμεων», η οποία εκφράστηκε με το «προβάδισμα» που αποπειράθηκε να κατοχυρώσει ο γαλλικός ιμπεριαλισμός. Το Παρίσι, από το περασμένο καλοκαίρι, άφησε ελαφρά στο περιθώριο το «Εθνικό Συριακό Συμβούλιο» για να αναζητήσει τα δικά του ξεχωριστά ερείσματα στο θολό τοπίο των Σύρων αντικαθεστωτικών. Ετσι, επεδίωξε και καλλιέργησε αποκλειστικές σχέσεις με τα λεγόμενα «πολιτικά διοικητικά συμβούλια» που ισχυρίζεται ότι εκλέχτηκαν σε περιοχές κυρίως της βόρειας Συρίας όπου εδώ και μήνες βρίσκονται εκτός του ελέγχου της Δαμασκού. Κατά τις επίσημες ανακοινώσεις, τα συμβούλια αυτά ανέλαβαν την αντιμετώπιση των καθημερινών ζητημάτων στις περιοχές αυτές: δηλαδή τη λειτουργία σχολείων, νοσοκομείων, τη χορήγηση τροφίμων, φαρμάκων κλπ.

Η γαλλική αυτή πρωτοβουλία ήρθε σε μια στιγμή που, αν και σε κοινό μέτωπο απέναντι στο καθεστώς Ασαντ, οι δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις παραδέχονταν ότι ο κατακερματισμός των συριακών αντικαθεστωτικών αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες που εμποδίζουν την προώθηση των σχεδιασμών τους για τη Συρία και την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Η ανυπαρξία ενός ενιαίου συντονιστικού και οργανωτικού αντικαθεστωτικού κέντρου, κατά τα πρότυπα της Λιβύης, εμποδίζει την περαιτέρω ενίσχυση των αντικαθεστωτικών, αφού, όπως αποδείχτηκε περίτρανα ο κατακερματισμός αυτός ευνοεί τις ακραία ισλαμιστικές οργανώσεις. Αυτές, με πιο έμπειρους και πειθαρχημένους μαθητές, αλλά και με σταθερή ροή χρηματικής και εξοπλιστικής υποστήριξης από τις πετρελαιομοναρχίες, τείνουν να καταλάβουν ηγετική θέση στους κόλπους των αντικαθεστωτικών κυρίως στο πεδίο των μαχών και «ξεφεύγουν» του ελέγχου των άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Από τη θεωρία...

Μια ενωτική αντικαθεστωτική ηγεσία, επί της οποίας η Ουάσιγκτον θα είχε διασφαλίσει μέγιστη επιρροή, και θα μπορούσε, σε συνεργασία με τμήματα του συριακού καθεστώτος, να προχωρήσει σε ανατροπή του Ασαντ θα ήταν το «ιδανικό σενάριο» για τα συμφέροντα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού υποστηρίζει σε πρόσφατο άρθρο του στο «Φόρεϊν Αφαίρς» ο πρώην Αμερικανός πρέσβης στο Αφγανιστάν και εξαιρετικά έμπειρος διπλωμάτης Ζαλμάι Κχαλιζάντ. Επιχειρηματολογεί υπέρ μιας «στροφής» της αμερικανικής διπλωματίας που θα αφήσει κάπως στο περιθώριο τους ισλαμιστές, ακόμη και τους «Αδελφούς Μουσουλμάνους», που αντικειμενικά έχουν καλύτερες σχέσεις με δυνάμεις όπως η Τουρκία ή οι πετρελαιομοναρχίες και θα ακολουθήσουν ευκολότερα τις δικές τους «συστάσεις».

Ο Κχαλιζάντ υποστηρίζει ότι θα πρέπει «να γίνουν γρήγορα βήματα ενίσχυσης μετριοπαθέστερων φωνών στους κόλπους των αντικαθεστωτικών», οι οποίοι θα έχουν επιρροή εντός Συρίας χωρίς να την επιβάλλουν διά της βίας, και θα μπορούν να επικοινωνήσουν με κάποιο τρόπο με πρόσωπα ή τμήματα του καθεστώτος στην κατεύθυνση ενός πραξικοπήματος. Ισχυρίζεται επίσης ότι παράλληλα οι ΗΠΑ θα πρέπει να απεργαστούν ένα ευρύτερο σχέδιο διανομής της εξουσίας εντός Συρίας, στο οποίο «θα υπάρχει χώρος» και για τα ρωσικά ή και τα κινεζικά συμφέροντα, έτσι ώστε να αρθούν οι αντιρρήσεις των δύο αυτών δυνάμεων στο Συμβούλιο Ασφαλείας και να τερματιστεί η ροή βοήθειας προς το καθεστώς Ασαντ.

Ενας τέτοιος στόχος, εκτιμά ο Κχαλιζάντ, μπορεί να επιτευχθεί αν οι ΗΠΑ «γίνουν ο βασικός, αν όχι ο αποκλειστικός, χορηγός εξοπλισμού και χρημάτων» των αντικαθεστωτικών αυτών δυνάμεων. Και υπολογίζει ότι με τον τρόπο αυτό μπορεί να προετοιμαστεί το έδαφος για να περιοριστεί η δράση των ισλαμιστών ενόπλων και να πραγματοποιηθεί μια «ειρηνευτική διάσκεψη» ανάλογη με αυτήν του Ταΐφ, στη Σ. Αραβία, όπου το 1989 οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις «τα βρήκαν μεταξύ τους» και πέτυχαν τον τελικό συμβιβασμό που έβαλε τέλος στον πολυετή εμφύλιο του Λιβάνου. Ο Κχαλιζάντ, επικαλούμενος την εμπειρία του Αφγανιστάν, θεωρεί ότι αν δεν επιτευχθεί ο σχεδόν απόλυτος έλεγχος των ενόπλων αντικαθεστωτικών από τις ΗΠΑ, χωρίς ενδιάμεσες «στάσεις» στις πετρελαιομοναρχίες, η κατάσταση στη Συρία μπορεί να «εξελιχθεί αρνητικά για τα αμερικανικά συμφέροντα», ενώ έχει αρνητική άποψη για το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέμβασης.

...στην πράξη

Σχεδόν ταυτόχρονα με το άρθρο - παρέμβαση του Κχαλιζάντ, πήρε σάρκα και οστά η «εναλλακτική» αμερικανική πρόταση: η Συριακή Εθνική Πρωτοβουλία. Πρόκειται για πρωτοεμφανιζόμενη οργάνωση της οποίας την ιδρυτική διακήρυξη -5 Σεπτεμβρίου- όπου τίθενται σε αδρές γραμμές και οι στόχοι της φιλοξενεί το Ινστιτούτο για τη Μέση Ανατολή «Carnegie», γνωστή «δεξαμενή σκέψης» που προωθεί τους σχεδιασμούς του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Ως στόχος τίθεται η «μετάβαση της Συρίας σε ένα δημοκρατικό, κοσμικό, πλουραλιστικό, ισχυρό και σταθερό κράτος» μέσα από μια «ενωτική πολιτική ηγεσία» που θα «φέρει κοντά όλες τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης» με «συνεργατικό και συμπεριληπτικό τρόπο».

Το πλαίσιο «αρχών» της Πρωτοβουλίας είναι η «διασφάλιση της εθνικής ανεξαρτησίας και κυριαρχίας, της γεωγραφικής ενότητας της χώρας και του λαού, η έναρξη οποιασδήποτε πολιτικής μετάβασης μετά την αποχώρηση Ασαντ και όλων των συνεργατών του». Ως άμεσους στόχους θέτει τη δημιουργία ενός «ταμείου υποστήριξης», την «υποστήριξη του Ελεύθερου Συριακού Στρατού» -τον οποίο ξεχωρίζει από άλλες ένοπλες ομάδες καθώς δεν έχει ισλαμιστές μαχητές- τη διοίκηση των εδαφών που είναι εκτός του ελέγχου της Δαμασκού, την εκπόνηση ενός μεταβατικού σχεδίου και τη διασφάλιση διεθνούς αναγνώρισης.

Για να επιτευχθούν αυτά προτείνει τη δημιουργία τεσσάρων οργάνων: μιας ηγετικής επιτροπής, όπου θα εκπροσωπούνται όλες οι συμμετέχουσες συνιστώσες των αντικαθεστωτικών, ένα ανώτατο στρατιωτικό συμβούλιο, όπου θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των ενόπλων ομάδων σχεδόν μόνο από τον «Ελεύθερο Συριακό Στρατό», μια δικαστική επιτροπή και μια μεταβατική κυβέρνηση τεχνοκρατών. Είναι μάλλον ξεκάθαρο ότι αν «περπατήσει» η Πρωτοβουλία και «κύριος μέντοράς της» είναι η Ουάσιγκτον, αυτομάτως πιέζονται έως και περιθωριοποιούνται οι ισλαμιστικές ένοπλες ή μη ομάδες αλλά υποσκάπτονται σοβαρά και τα επιτεύγματα του γαλλικού ιμπεριαλισμού.

Προφανώς δεν είναι τυχαίο ότι για την υιοθέτηση ακριβώς αυτού του πλαισίου πιέζουν ασφυκτικά οι ΗΠΑ τη σύνοδο στη Ντόχα. Και έχουν βρει και το κατάλληλο πρόσωπο για ν' αναλάβει επικεφαλής του σχεδίου τους: τον Ριάντ Σαΐφ, 56χρονο Σύρο επιχειρηματία, ο οποίος έχει χρηματίσει και βουλευτής πριν «συγκρουστεί» με την ηγεσία Ασαντ. Ο Σαΐφ ήταν ο άνθρωπος της «Adidas» στη Συρία -από το 1993- και έχει ενδιαφέρον ότι πέντε χρόνια αργότερα άρχισε να «έχει πολιτικές αναζητήσεις» και έτσι το 2000 ίδρυσε το «Φόρουμ Ανεξάρτητου Διαλόγου» και το 2001 δήλωσε έτοιμος να φτιάξει το δικό του κόμμα. Ο ίδιος αποδίδει τις διώξεις που ακολούθησαν -δύο φορές φυλάκιση- στην πολιτική του δράση αν και μάλλον μεγαλύτερο ρόλο διαδραμάτισε η κόντρα του με την οικογένεια Ασαντ για τη διαχείριση του μονοπωλίου της κινητής τηλεφωνίας στη Συρία.

Επικίνδυνη κλιμάκωση

Οι αμερικανικές πιέσεις στη Ντόχα για την επιβολή της Πρωτοβουλίας και του Σαΐφ ήταν περισσότερο από έντονες. Εξίσου έντονη ήταν και η αντίδραση του «Εθνικού Συριακού Συμβουλίου» που μέχρι την τελευταία στιγμή -την ώρα που γράφονταν οι γραμμές αυτές- απαιτούσε ιδιαίτερη θέση στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας. Εκπρόσωποι άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που στηρίζουν τους αντικαθεστωτικούς τάχθηκαν, επίσης, υπέρ της ενότητας, χωρίς, όμως, να είναι σαφές αν αποδέχονται το «ασφυκτικό» αμερικανικό πλαίσιο. Η δυστοκία στη σύσταση της νέας αυτής οργάνωσης και στους συμμετέχοντές της -καθώς και η πεποίθηση πολλών αναλυτών ότι ακόμη και αν υπάρξει αποτέλεσμα θα αμφισβητηθεί, υπονομευτεί και τροποποιηθεί το επόμενο χρονικό διάστημα- αποδεικνύει, αν μη τι άλλο, ότι η σύνοδος της Ντόχα αποτελεί σημείο κλιμάκωσης των αντιθέσεων και εντός των «φίλιων» ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο επικίνδυνες και απρόβλεπτες τις εξελίξεις για τους λαούς της ευρύτερης περιοχής.

 

Ελένη Μαυρούλη

Εφημερίδα Ριζοσπάστης, 11.11.2012