Στο «βούρκο» της Μέσης Ανατολής

Η Άγκυρα προσπαθεί, αλλά το γεωπολιτικό πλαίσιο δεν φαίνεται να βοηθά: η συριακή εκστρατεία σε αδιέξοδο

 

Ο Economist το παραδέχθηκε στην έκδοση αυτής τη εβδομάδας: no side looks set to win soon - καμιά πλευρά δεν φαίνεται να μπορεί να νικήσει σύντομα. Αυτό, όμως για την Δύση είναι μάλλον μια απογοητευτική διαπίστωση μετά τις θριαμβολογίες και τις τόσες θεαματικές προσπάθειες. Η ίδια η επιχείρηση των επιθέσεων στη Δαμασκό και το Χαλέπι το καλοκαίρι κρίνεται από πολλούς, όχι απλώς ως αποτυχημένη, αλλά και ως αιτία υποχώρησης: η αντιπολίτευση αναγκάστηκε να βασιστεί στους ξένους ισλαμιστές, οι οποίοι δημιούργησαν ένα έντονο φόβο στο εσωτερικό της Συρίας, τόσο με την πρακτική τους, όσο και τις προοπτικές της χώρας σε περίπτωση νίκης της αντιπολίτευσης. Από την άλλη, το «καθεστώς» έδειξε ανθεκτικότητα και είναι σαφές ότι, παρά τις μάχες σε μερικές περιοχές, η ελπίδα των δυτικών και των μοναρχιών του κόλπου για γρήγορη και θεαματική νίκη, φαίνεται να προσκρούει σε ένα τείχος αντίστασης – το οποίο φαίνεται να μπορεί να συμβαδίσει, ενδεχομένως και με ευρύτερες τάσεις στην περιοχή. Οι εξελίξεις της εβδομάδας ήταν χαρακτηριστικές.

Η πιο θεαματική ήταν επίσκεψη του πρωθυπουργού του Ιράκ στη Ρωσία και η συμφωνία 4.2 δις για αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού. Όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μαλικι, ο Ιρακινός πρωθυπουργός, η χώρα του έχει ήδη συμφωνίες με τις ΗΠΑ και το Ιράν, αλλά δεν θέλει να είναι σε μονοπωλιακή εξάρτηση από καμιά πηγή. Αυτά, όμως, είναι απλά ευφημισμός. Η ήττα των ΗΠΑ είναι κάτι περισσότερο από κραυγαλέα. Εισέβαλαν στο Ιράκ για να ανατρέψουν ένα Άραβα ηγέτη που «απειλούσε το Ισραήλ», ήταν φίλος της Μόσχας και ο οποίος είχε εθνικοποιήσει το πετρέλαιο της χώρας. Μετά από μια αιματηρή εισβολή και μια κατοχική περίοδο που οδήγησε την εικόνα των ΗΠΑ στην πιο δραματική απαξίωση από την εποχή του Βιετνάμ, το «νέο Ιράκ» διοικείται από σιήτες συμμάχους της Τεχεράνης, οι οποίοι αναζητούν πια επιστροφή στις συμμαχίες με την Μόσχα – στρατιωτικά, αλλά και οικονομικά. Η άμεση αιτία είναι, σαφώς, το συριακό. Για την ιρακινή ηγεσία η όλη προσπάθεια της Δύσης, αλλά και των εμιράτων στην Συρία στρέφεται ενάντια στους σιήτες και στον «άξονα της αντίστασης» - στη Δύση - στον οποίο ανήκουν οι βασικοί σύμμαχοι του Ιράκ  - Ιράν, Συρία. Κατά συνέπεια, η ραγδαία μετακίνηση της σιητικής ηγεσίας προς τη Μόσχα είναι και μια προειδοποίηση προς τη Δύση.

Σίγουρα στην περιοχή έκανε αισθητή εντύπωση η μη εισβολή της Τουρκίας ή του Νάτο στην Συρία. Μια φήμη που κυκλοφόρησε στα ρωσικά ΜΜΕ και διαχύθηκε στον αραβικό κόσμο, ήταν ότι στις αρχές του Οκτώβρη μετά το επεισόδιο με τον όλμο που δήθεν έριξε ο συριακός στρατός στην Τουρκία - το επεισόδιο αμφισβητείται και από του τούρκους δημοσιογράφους πλέον - η Ρωσία απείλησε με άμεση εμπλοκή στη σύρραξη με δυνάμεις πεζοναυτών, αν η Τουρκία ή το Νατο έκαναν μονομερή εισβολή στην Συρία. Θα περάσει καιρός να μάθουμε τι έγινε εκείνες τις μοιραίες νύχτες της 3^ης προς 4^η Οκτωβρίου, αλλά η φήμη που συνοδεύει την κατάσταση αναδημιουργεί μια εικόνα της Ρωσίας, η οποία παρέβηκε το 1956 για να πιέσει τους αγγλογάλλους να αποχωρήσουν από το Σουέζ.

Ήδη, η σύρραξη φαίνεται να είναι ευρύτερη. Το κουρδικό κίνημα συνεχίζει τις επιθέσεις, ενώ ο Ερτογαν φαίνεται να αντιμετωπίζει πια και εσωτερικές πιέσεις ενάντια στον «πόλεμο». Το συριακό απειλεί να μετατραπεί στο εσωτερικό της Τουρκίας, σε ένα σημείο αντιπαράθεσης γύρω από το οποίο μπορεί να συσπειρωθεί - για πρώτη ίσως φορά - τόσο η κεμαλικη κοσμική αριστερά, όσο και το κουρδικό κίνημα.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία, μάλλον, αποφάσισε να κάνει επίδειξη δύναμης με την υποχρεωτική προσγείωση του συριακού αεροπλάνου με την δικαιολογία ότι μετέφερε οπλισμό. Έμοιαζε με μια θεαματική επίδειξη για να επιβεβαιώσει την τούρκικη εμπλοκή – αλλά ίσως και για να απαντήσει στη στάση της Μόσχας, η οποία φαίνεται να βάζει τροχοπέδη στην στρατηγική Ερτογάν. Πάντως, η Ρωσία διεκδικεί και ένα ρόλο απέναντι στην Τουρκία: όταν οι Κούρδοι αντάρτες ανατίναξαν ένα αγωγό, η Ρωσία αύξησε τη ροή φυσικού αερίου στους δικούς της αγωγούς προς την Τουρκία. Και ο Ερτογάν έστειλε και συγχαρητήρια στα γενέθλια του Πούτιν. Όταν, όμως, ο Ερτογάν δοκίμασε να το παίξει « περιφερειακή δύναμη», ο Πούτιν τον άφησε μετέωρο, αναβάλλοντας την επίσκεψη του.

Στην Ιορδανία, τα σύννεφα φαίνονται να πυκνώνουν, επίσης, επικίνδυνα: οι Αμερικανοί έστειλαν μεν στρατιωτικούς συμβούλους για να «βοηθήσουν» με τους «Σύρους πρόσφυγες», αλλά για όσους παρακολουθούν την περιοχή, μάλλον το ζήτημα στην χώρα είναι μια εν δυνάμει έκρηξη. Ήδη, ο βασιλιάς ξαναδιάλυσε το κοινοβούλιο, σε μια ακόμα προσπάθεια να εκτονώσει την κρίση. Ωστόσο, τα προβλήματα είναι βαθύτερα – το ΔΝΤ θέλει περικοπές και τερματισμό των επιδοτήσεων, ενώ το Βασίλειο δεν έχει ακριβώς και την μεγαλύτερη νομιμότητα, αφού ο βασιλιάς επιβιώνει ως ένα είδος συμβιβασμού διάφορων ομάδων, που ανήκουν στην μειοψηφία - πέρα από την παλαιστινιακή πλειοψηφία. Ήδη, εκτός από τους τοπικούς ισλαμιστές, και μια μικρή ακόμα αριστερά, έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται κόμματα με βάση την  κοινότητα των Βεδουίνων ή  οι οποίοι ήταν η βάση στήριξης της μοναρχίας. Η πρόσφατη μαζική συγκέντρωση των ισλαμιστών  - γύρω στις 60,000 - μάλλον δείχνει μια κινητικότητα που ούτε η Δύση, ούτε η Τουρκία μπορεί να αγνοήσει.

Παρά δίπλα στο Λίβανο είχαμε και την πρώτη πτήση μη επανδρωμένου αεροπλάνου από την Χιζμπολλάχ. Μια έμμεση απάντηση του λιβανέζικου νότου στο Ισραήλ, αλλά και στο σουννιτικό μπλοκ, με το οποίο ταυτίζεται πρόσφατα, τόσο η Δύση όσο και η Τουρκία.

 

 

Αναδημοσίευση από Δέφτερη Ανάγνωση, 16.10.2012

 

www.defterianaynosi.com